Zoek je een onvergetelijke cultuurervaring in Madrid? Duik dan in de wervelende wereld van de flamenco. Direct voel je de passie en emotie van deze Spaanse kunstvorm. Ontdek waarom flamenco meer is dan alleen een optreden voor de toerist. Bereid je voor op een reis vol ritme, historie en passie. Dit is de ziel van Spanje.

Als je in Madrid bent, moet je naar een flamenco-show gaan, zei onze zoon toen we op het punt stonden naar de Spaanse hoofdstad af te reizen. Zijn advies namen we graag ter harte, maar we hadden onze bedenkingen. Zou het wel iets voor ons zijn? Spreekt die muziek ons wel aan? Gaan we in een Madrileense kelder naar een toeristische attractie zitten kijken.

Wachten met een koel glas sangria

Deze en andere vragen spookten door ons hoofd. Toch besloten we tickets te boeken. Zo staan we ‘s avonds rond een uur of zes bij een van de vele tablaos. Voordat het optreden begint wordt ons een glas koele sangria aangeboden. Met enige spanning wachten we wat komen gaat.

We zijn aan de vroege kant. Dat biedt ons de mogelijkheid om op internet te snuffelen naar de achtergronden van de flamenco. Enkele jaren geleden hebben we in Granada en in Sevilla al wat informatie verzameld, maar nu willen we toch wat dieper in de materie duiken.

Flamenco, echo uit het verleden

Waar komt deze vlammende kunstvorm eigenlijk vandaan? De wortels liggen diep in Andalusië, het zonnige zuiden van Spanje, en zijn een fascinerende mix van culturen, zo lezen we. Stel je voor: door de eeuwen heen laten diverse bevolkingsgroepen hun sporen achter in de flamenco.

De Moorse invloed, een stroom die bijna achthonderd jaar meandert, zie je overal terug in de Spaanse cultuur, en zéker in de flamenco. Hoor de melancholische zang en de versierde melodieën, echo’s van Arabische muziek die door de tijd golven.

Joodse en Byzantijnse muziek

Maar de belangrijkste stroom die de flamenco vormt, is de komst van de Roma-gemeenschap, vaak gitano’s genoemd. Vanaf de 15e eeuw vestigen zij zich in Spanje, met hun eigen muzikale tradities uit India en Perzië. In Andalusië vinden ze een vruchtbare bodem waar hun muziek samenvloeit met lokale volksliederen, Moorse invloeden en zelfs elementen van Joodse en Byzantijnse muziek.

In het begin is flamenco vooral een mondelinge traditie, van generatie op generatie doorgegeven binnen families en gemeenschappen. Het is de uitdrukking van hun dagelijkse leven, hun vreugde en vooral hun leed. Vele eeuwen worden de Roma-gemeenschappen onderdrukt en aan de kant geschoven.

Flamenco wordt hun uitlaatklep, hun roep, hun stem. Het is een manier om te overleven, om identiteit te behouden, om te troosten en te protesteren. Die diepe emotionele lading voel je tot op de dag van vandaag in elke flamencoshow.

Flamenco: meer dan show

Wat maakt flamenco nu zo speciaal? Het is meer dan alleen een show met zang, dans en gitaarspel. Het is een expressie van de ziel, een diepgeworteld gevoel dat danst onder de naam duende. Die term is moeilijk te vertalen, maar het omvat een gevoel van diepe emotie, intensiteit en een bijna mystieke verbinding met het moment. Je voelt de duende wanneer de artiest zo diep in de performance duikt, dat het als een golf van emotie door de ziel spoelt.

• Cante (Zang): Dit is het kloppende hart van de flamenco. De zang is vaak rauw, expressief en stroomt over van pijn, liefde, verdriet of vreugde. Er zijn talloze stijlen van cante, elk met hun eigen ritme en emotionele karakter.
• Baile (Dans): De flamencodans is krachtig en gepassioneerd, met complex voetenwerk (zapateado) en elegante armbewegingen (braceo). De dansers smeden hun emoties in elke beweging, van de intense blik in hun ogen tot de sierlijke lijn van hun handen.
• Toque (Gitaarspel): De flamencogitaar is onmisbaar. De gitaar begeleidt niet alleen de zang en dans, maar vertelt ook zijn eigen verhaal. De snelle passages, de melancholische akkoorden en het virtuoze spel van de gitarist weven een tapijt van klanken.
• Daarnaast zijn er de palmas (handgeklap) en jaleo (aanmoedigingen en kreten van de artiesten en het publiek), die bijdragen aan de intense sfeer en het collectieve gevoel van de performance. Het is een dialoog die als een ademtocht door de ruimte danst, een gezamenlijke beleving van de muziek, de passie en de emotie.

Tips voor een vlammende herinnering

In Madrid vind je talloze tablaos, intieme theaters voor flamenco-optredens. We dalen af naar de kelder van een zo’n theater in de binnenstad van Madrid. Zo begon ooit de flamenco; verscholen, weggestopt in een eigen, besloten omgeving. We vinden een plekje vlak voor het kleine podium. Er hang nu al spanning in de lucht. Als het licht dimt, daalt er een absolute stilte neer in het zaaltje.

Dan klinken de eerste gitaartonen. Direct wordt het publiek meegezogen in de passie van de dansers en muzikanten. De zanger, met zijn diepe stem, vult de ruimte. Zijn ogen spuiten vuur. Dit is emotie. Elke noot, elke trilling, iedere stap, voelen we.

Daarna komt de danseres op, haar prachtige jurk wervelt bij elke beweging rond haar ranke lichaam. Haar voetenwerk lijken donderslagen van ritme en precisie, een brullende waterval van klanken die onze harten sneller doet kloppen. Die intensiteit van haar blik, de kracht die als een stroomversnelling door haar bewegingen giert – het is een betovering.

Vulkaan van emotie

Magisch is de wisselwerking tussen de zanger, de muziekanten en de dansers. Ze reageren op elkaars energie, bouwen de spanning op en laten die dan weer los in een explosie van passie, een vulkaan van emotie. Dit is een verhaal zonder woorden, verteld door de taal van de flamenco. Hier zijn we getuige van pure expressie, van een kunstvorm die al eeuwenlang leeft, ademt en beweegt.

Tegen het einde van de show voelen we ons bevoorrecht dat we dit mogen ervaren. Dit is meer dan alleen entertainment; dit is een diepe duik in de ziel van Spanje. De flamenco is een mozaïek van herinneringen: van veerkracht, van expressie en van de universele taal van emotie.

Waar ga je naartoe in Madrid?

Madrid kent tal van plekken waar je flamenco kunt ervaren, want dat is het. Je gaat niet kijken, je gaat beleven. Hier zijn enkele aanraders, met websites voor meer informatie:

Corral de la Morería: Dit is een baken van flamenco, een van de meest iconische en gerenommeerde tablao’s ter wereld. Ze staan bekend om hun artiesten van topkwaliteit en de intieme sfeer die je omarmt. Verwacht hier wel wat hogere prijzen, maar zie het als een investering in een avond die je hart raakt.

Cardamomo Flamenco: Een levendige plek waar flamenco een moderne draai krijgt, zonder de authenticiteit te verliezen. Vaak zijn er meerdere shows per avond.

Tablao Flamenco Torres Bermejas: Dit tablao ademt Moorse stijl, wat een unieke ambiance creëert. Het is een van de oudste en meest traditionele podia voor flamenco in Madrid.

Als je ooit in Madrid bent, of ergens anders in Spanje, moedigen we je van harte aan: laat je meevoeren door een flamencoshow. Het is een ervaring die als een anker in je geheugen zakt, een vlam die nooit dooft. Het is een uitnodiging om de cultuur van dit fascinerende land te omarmen en een herinnering te creëren die je bij blijft.

Tip

Boek ruim tevoren je kaartjes, vooral in het hoogseizoen.