Setenil de las Bodegas in de rotsen

Setenil de las Bodegas. Dit kleine, verblindend witte dorp in de Sierra de Cádiz in Andalusië, is een architectonisch wonder. Huizen zijn er niet tegen, maar in de rotsen gebouwd en verdwijnen ze letterlijk in en onder het overhangende gesteente. Hier is de natuurlijke kracht van de aarde architect geweest.

Als je door Andalusië reist, en zeker als je de beroemde route van de pueblo’s blancos, de witte dorpen, volgt, mág je Setenil de las Bodegas niet overslaan. Dit is een bestemming die tot de verbeelding spreekt. Grijp de kans om de diepgewortelde geschiedenis te voelen die in deze eeuwenoude rotsen schuilgaat.

Natuurlijke schuilplaatsen

Setenil de las Bodegas is ontstaan in de kloof die de rivier Guadalporcún door de rotsen heeft uitgesleten. Al in de prehistorie, zo’n 5.000 jaar geleden, zochten mensen hier hun toevlucht. Ze ontdekten dat de natuurlijke schuilplaatsen onder de rotsen (abrigos bajo las rocas) de perfecte basis vormden voor hun woningen. Die boden niet alleen bescherming tegen de elementen, maar ook tegen de vijand.

Deze unieke woningen hebben geen dakpannen nodig; de massieve rotsformatie fungeert als natuurlijke dak. De ingenieuze bouwwijze heeft geleid tot de beroemde straten, zoals de Calle Cuevas del Sol (Grotten van de Zon) en de Calle Cuevas de la Sombra (Grotten van de Schaduw). In de eerste straat schijnt de zon de hele dag op de gevels. De tweede – dankzij de diepe, overhangende rots – ligt vrijwel altijd in koele schaduw. 

Aangename levendigheid

Zodra we de camper aan de rand van het dorp hebben geparkeerd, lopen we al snel  letterlijk onder rotsen van tientallen meters dik. Als een luifel hangen de enorme brokken steen boven de huizen. Zelfs een deel van de straten bedekken ze met hun schaduw.

Jaren geleden waren we hier voor het eerst, toen een gast in het hotel waar we verbleven ons op dit bijzondere dorp attendeerde. Volgens ons was het toen, een jaar of tien terug, aanmerkelijk minder druk. Nu worden de straten en de terrasjes overspoeld door toeristen.

Niet dat dit storend is. In tegendeel. Het zorgt voor een aangename levendigheid. Misschien is een wandeling onder de overhangende rotsen juist daardoor nog indrukwekkender.

Strategisch belang

Na een korte wandeling vinden we een plekje op een van de vele terrasjes langs de rivier. Nu, aan het einde van de zomer, staat daar nauwelijks water in. Anders is het in het voorjaar, wanneer de bergen leegstromen en het kolkende water zijn weg naar de zee zoekt.

Met een cortado onder handbereik, doen we wat onderzoek naar de achtergronden van Setinel de Bodegas. In verschillende bronnen lezen we dat de naam van het dorp getuigt van zijn strategische belang, met name tijdens de Reconquista (de strijd van de Moren en de christenen in de 15e eeuw). 

‘Van de wijnkelders’

Vermoedelijk is de naam Setenil is afgeleid van het Latijnse Septem nihil, wat ‘zeven keer niets’ betekent. Dit verwijst naar de zeven mislukte belegeringen door de christelijke legers. Pas in 1484, na de zevende en zwaarste poging, viel het Moorse fort in handen van het katholieke koningspaar, Ferdinand en Isabella.

De toevoeging ‘de las Bodegas’ (‘van de wijnkelders’) stamt uit de periode na de herovering, toen de nieuwe christelijke bewoners de vruchtbare grond langs de rivier gebruikten voor wijnbouw. Vanwege hun constante, koele temperatuur waren de grotten ideaal voor het bewaren van wijn en olijfolie .

Historische band met de witte dorpen

Setenil maakt deel uit van de beroemde Ruta de los Pueblos Blancos, de fameuze route van de witte dorpen in Andalusië. De historische banden met dorpen als Ronda en Olvera zijn zowel geografisch als militair diep geworteld.

Deze dorpen waren de drie onbetwiste sterren in de noordelijke driehoek van Andalusië en vormden de cruciale grensforten (frontera) tijdens de laatste fase van de Reconquista tegen het Nasridenrijk Granada.

• Setenil doorstond zeven belegeringen en was een onneembare vesting. De inname in 1484 was een belangrijke stap in de ontmanteling van de Moorse verdedigingslinie.
• Ronda was het regionale centrum en een strategisch fort. De inname in 1485 opende de weg naar Granada. Setenil was de sleutel die de poort naar het grotere strategische Ronda opende.
• Olvera, met zijn imposante kasteel, maakte het deel uit van hetzelfde verdedigingsnetwerk. Het diende als logistiek punt voor de christelijke legers.

Niet te missen

Setenil de las Bodegas is, hoe kan het ook anders, een toeristische trekpleister, maar het is ook een bezienswaardigheid die je niet mag missen als je in de buurt bent. Opnieuw hebben we onze ogen uitgekeken. Nog vol van de indrukken vervolgen we onze route door dit deel van Andalusië. Op naar onze volgende stop: Córdoba.

Dit is deel VIII van onze rondreis door Andalusië. Eerder publiceerden we artikelen over Mojacar, Nerja, Frigiliana, Mijas, Gibraltar, Tarifa en Ronda. In de volgende editie brengen we een bezoek aan Cordoba.