Fietsend over de Via Verde

Over Xerta hebben we enthousiaste verhalen gehoord. Volgens zeggen is het een prima uitvalsbasis voor een fietstocht over één van de mooiste Vias Verdes in Spanje. Vanuit Roquetes verkennen we eerst het gedeelte naar Xerta. Daarna volgt de ‘topper’: de Via Verde van El Pinell de Bray naar Bot.

In Roquetes ligt de (gratis) camperplaats aan de rand van het dorp, vlak naast de Via Verde. Dit is een uitstekend startpunt voor een fietstochtje naar Tortosa waarover we in ons vorige blog schreven. Nu willen we de andere kant op om een kijkje te nemen in Xerta waar in het voormalige station een fietsverhuurbedrijf is gevestigd.

Als je dat wilt, brengt een shuttle-bus je met een, gehuurde of eigen, fiets naar het eindpunt van deze Via Verde, of het beginpunt zo je wilt. Vervolgens kun je dan zelf terug fietsen. Dat zou een ‘makkie’ moeten zijn, want de hele route gaat ‘down hill’. Daardoor heb je de gelegenheid om van het schitterende landschap te genieten zonder dat je in het zweet te trappen.

Op advies van een medecamperaar kiezen wij voor een andere optie, maar eerst verkennen we het traject van Roquetes naar Xerta. Op zich is dat wel een aardige route, maar indrukwekkend vinden we het niet. Steile rotswanden onttrekken het landschap aan het oog. Wel ontdekken we in Xerta een fraaie camperplaats die je zou kunnen gebruiken als startpunt voor het tweede deel van deze Via Verde.

Startpunt El Pinell de Brai

Vanuit Roquetes rijden we de volgende dag over de C12 naar El Pinell de Brai. Alleen al deze route is de moeite meer dan waard. Soms hebben we een prachtig uitzicht over de Ebro die hier tussen de groene heuvels door kronkelt. Deze machtige rivier begint in de omgeving van Zaragoza en mondt, via een indrukwekkende delta, uit in de Middellandse Zee. Met een lengte van ruim achthonderd kilometer is het de langste rivier van Spanje, zowel de bron als de monding liggen binnen de Spaanse landsgrenzen.

In El Pinell de Brai hebben we enkele jaren geleden een bezoek gebracht aan een heuse wijnkathedraal. Als we de camperplaats naderen ontdekken we in de verte, aan de rand van het dorp, de contouren van het markante gebouw. Anders dan we verwachtten, ligt het in onbruik geraakte station van El Pinell de Brai niet in het dorp, maar ver daarbuiten. In het weekend schijnt het hier behoorlijk druk te zijn. Nu is meer dan voldoende ruimte om te parkeren en de Via Verde loopt er vlak langs. Je kunt dus zo aan de fietstocht beginnen.

Verder is er niets, hoewel er in de restanten van het stationsgebouw een restaurant gevestigd schijnt te zijn. Op deze doordeweekse dag is het verlaten. Zelfs de digitale verbinding met de buitenwereld is hier verbroken; geen telefoon bereik, geen 4g. ‘s Nachts is het aardedonker en doodstil. Wil je dus helemaal tot rust komen dan is deze plek een aanrader.

Op naar het station van Bot

Nu zijn we niet van die doorgewinterde fietsers, dus we zien best een beetje op tegen de meer dan twintig kilometer lange tocht naar het station van Bot. Vol goede moed stappen we op en al na een paar minuten stoppen we. Na een paar tunnels houden we weer halt. Niet omdat we het te zwaar vinden, wel om van het indrukwekkende uitzicht te genieten. Hoe moet je dit omschrijven? Om het cliché maar eens van stal te halen: woorden schieten te kort.

Om de paar kilometer rijden we door soms honderden meters lange donkere tunnels. Elke keer als we weer in het daglicht komen, kijken we ademloos om ons heen. Dit is heel bijzonder. Vooral ook doordat we hier tamelijk ontspannen kunnen fietsen, terwijl het terrein toch op zijn minst sterk geaccidenteerd genoemd mag worden. Dat is het voordeel van een fietspad dat over een oude spoorbaan is aangelegd.

Ons keerpunt van vandaag is het voormalige station in Bot. Daar staat een oud treinstel waar nu een café in is gevestigd. Ooit reed hier met enige regelmaat een goederentrein langs. Later werden er ook passagiers vervoerd. Nu is het een pleisterplaats voor fietsers en wandelaars die deze Via Verde verkennen.

Thermale baden van Fontcalda

Hoogtepunt van het traject vinden we Fontcalda. Ooit waren we hier tijdens een lokaal feest. Toen was er bijna geen doorkomen aan. Nu heerst er een serene rust die slechts wordt verstoord door geruis van water dat op sommige plekken uit de rotsen stroomt. Is het water hier echt warm, vragen we ons af. Het antwoord is ja. Tenminste in het kleine bassin. Het water in het riviertje is ijskoud.

Fontcalda, verborgen in de Catalaanse regio Terra Alta, staat bekend om zijn geneeskrachtige thermale wateren, die al eeuwenlang worden vereerd vanwege hun therapeutische eigenschappen. Volgens de legende werden de wateren ontdekt door monniken die zich aangetrokken voelden tot het gebied vanwege de serene sfeer en de weelderige omgeving.

Hart van Fontcalda is het oude klooster Sant Salvador de Fontcalda, dat dateert uit de 12e eeuw. Gelegen aan de oevers van de rivier de Canaletes, straalt het voormalige klooster nog steeds een gevoel van vrede en spiritualiteit uit. Bezoekers kunnen het goed bewaarde complex, waar nu een restaurant in is gevestigd, en de kapel verkennen en zich verwonderen over de ingewikkelde romaanse architectuur. Publiekstrekker blijven de thermale baden met warm, mineraalrijk water dat volgens zeggen eigenschappen bezit om pijn verlichten, de geest te ontspannen en het lichaam te verjongen.

Na een voortreffelijke lunch rijden terug naar El Pinell de Brai. De volgende dag verkassen we naar de camperplaats in Xert, ook weer zo’n droomlocatie. Terwijl de machtige Ebro onvermoeibaar voorbij stroomt, bereiden wij ons voor op het – althans voor ons – laatste deel van deze Via Verde: het traject Xerta – El Pinell de Brai. Over dit voormalige tracé ook niets dan lof, maar ons favoriete gedeelte blijft toch het stuk van El Pinell de Brai naar Bot en terug.

Netwerk van fiets- en wandelpaden

Vias Verdes in Spanje vormen een netwerk van wandel- en fietspaden die zijn aangelegd op voormalige, niet meer in gebruik zijnde spoorwegtrajecten. Deze ‘groene wegen’ bieden een unieke manier om de natuurlijke en culturele schoonheid van Spanje te verkennen, terwijl ze relatief vlak en dus ook toegankelijk zijn voor minder geoefende fietsers en wandelaars. 

Anno 2024 zijn er al 135 Vías Verdes in Spanje, met een totale lengte van 3.400 kilometer. Ze gaan door diverse landschappen, zoals oude mijngebieden en uitgestrekte olijfgaarden, en langs stationsgebouwen die vaak nieuwe functies hebben gekregen.