Oud roest en ‘big business’ in Barbate

Haventerreinen. Meestal maken ze een desolate indruk. Rommelig en niet bepaald inspirerend. Totdat je op iets bijzonders stuit. Zoals een ankerkerkhof met een verhaal.

Bij het zien van de honderden roestige ankers die hier in slagorde staan opgesteld, wordt onze nieuwsgierigheid geprikkeld. Is het de verzameling van een zonderling? Heeft iemand hier een handeltje in oud ijzer? Of is er iets anders aan de hand?

Eeuwenoude almadabra

Veel tijd om op onderzoek te gaan hebben we niet, want we zijn op doorreis en de volgende bestemming wacht. Bovendien is de wind ons nu goedgezind en het geduld van de weergoden kunnen we beter niet op de proef stellen.

Toch wint onze nieuwsgierigheid het van de tijdsdruk. Al snel ontdekken we, dat het hier om iets heel anders gaat dan een willekeurige verzameling oude ankers. Dit is namelijk de basis van wat hier in Barbate en in het naburige Zahara de los Atunes de almadraba wordt genoemd.

Bijzondere vissersplaats

In het havenkantoor van La Linea, de immense maar slecht halfvolle jachthaven bij Gibraltar, had het vriendelijke meisje achter de balie ons al attent gemaakt op het bijzondere karakter van Barbate, de vissersplaats aan de zuidwestkust van Spanje. Enkele dagen daarvoor hadden we in de beschutting van de wal rond de haven ons anker laten vallen, maar een bezoek aan de stad leek ons op dat moment niet aantrekkelijk genoeg om de bijboot te strijken. Toen wisten we nog niet dat we in het centrum van de tonijnvisserij verzeild waren geraakt.

Meer dan drieduizend jaar geleden ontdekten de Phoeniciërs al dat hier de tonijn, om precies te zijn de blauwvintonijn, in mei en juni in grote getale van de koude Atlantische Oceaan naar de warmere Middellandse Zee trok om daar voor nageslacht te zorgen. (Lees meer over de blauwvintonijn)

Al sinds de Phoeniciërs

Nog steeds maken de lokale vissers gebruik van de eeuwenoude door de Phoeniciërs ontwikkelde almadabra, een ingenieus systeem van netten waarmee de tonijnen in de val worden gelokt. Al er geen redden meer aan is, halen de vissers de soms tweehonderd kilo zware vissen uit het water en worden ze met enkele ferme messteken gedood. Volgens ingewijden om de beesten zo snel mogelijk uit hun lijden te verlossen en om de smaak niet te bederven. Tonijnen in doodsangst produceren namelijk een stof die in het vlees trekt en de kwaliteit ervan schaadt.

Humane moordpartij

Het is niet moeilijk voor te stellen, dat de zee snel rood kleurt van het tonijnenbloed als de slachtpartij in volle gang is. Toch is deze aloude vismethode volgens deskundigen ‘humaner’ dan de moordpartijen die het gevolg zijn van de zogenaamde sonarvisserij die wordt uitgeoefend met drijvende visverwerkingfabrieken. Voor het beperken van de traditionele visserij op tonijn voor de kust van Barbate zijn geen ingewikkelde Europese regels nodig. Immers, de vissen trekken alleen van west naar oost in het voorjaar.

Ankers in het gelid

Na afloop van het visseizoen worden de netten weggehaald. Net als de tientallen ankers die het visgerij op zijn plaats moeten houden. En die ankers worden dus keurig in het gelid gezet op het haventerrein van Barbate. Om argeloze voorbijgangers zoals wij verbaasd te doen staan en om in het nieuwe visseizoen weer te worden gebruikt.

Vissen zoals de Phoeniciërs dat duizend jaar voor Christus al deden. Zij hadden destijds niet kunnen bevroeden dat het nu vooral Japanse kopers zijn die massaal de ingevroren vis naar het land van de reizende zon transporteren. Om sushi van te maken. En die is nu eenmaal het lekkerst van de tonijnen die zijn gevangen in de almadabra.

Feiten en cijfers

Voor Barbate en de omliggende dorpen is de tonijnvisserij van economisch levensbelang.

• Jaarlijks mag er circa 17.000 ton tonijn worden gevangen.
• Ongeveer 700 ton daarvan komt voor rekening van de almadabras.
• Handelaren betalen tussen de 12 en 14 euro per kilo.
• Consumentenprijzen liggen rond de 45 euro per kilo tonijn.
• In 1980 ging ongeveer 90 procent van de jaarlijkse vangst rond Barbate naar Japan
• Tegenwoordig wordt een derde van de vangst in Spanje verkocht.