Nijpende kwestie op Culatra

Culatra. Wie per vliegtuig afreist naar het zonnige zuiden van Portugal ziet het eiland liggen als zanderige grens tussen een omvangrijk waddengebied ten zuiden van Faro en Olhão en de Atlantische Oceaan. Een plek waar tot voor kort de tijd heeft stilgestaan. Nog steeds is er geen gemotoriseerd verkeer, op enkele tractoren na. Verharde wegen ontbreken en de huisjes zijn klein.

Op het eiland is het leven eenvoudig. Vissen, een biertje in één van de kleine café’s en af en toe een goed gesprek. Het liefst over voetbal. Of over die rare buitenlanders die met hun boten bezit nemen van het water rond het eiland.

Stilliggende zeilers

Dat laatste liep onlangs ernstig uit de hand. Wat deed zich voor? Al jaren lagen er in een kleine baai naast het dorp verschillende boten. Varen deden de eigenaren niet meer, maar ze hadden zich in de droogvallende inhammen van het eiland een plek toegeëigend. Een soort vrijstaat van stilliggende zeilers.

Lang ging dat goed, maar enkele maanden geleden was het afgelopen. De overheid wilde met rigoureuze stappen een einde maken aan de ongebreidelde expansiedrang van de zeezwervers. Niet zo vreemd, zei een elders voor anker liggende zeiler onlangs tegen me. “Dat de boten daar lagen was niet zo’n probleem. Wel dat die mensen er in dat prachtige gebied zo’n puinhoop van maakten.”

Daar had hij een punt. In de loop der jaren was de drijvende gemeenschap namelijk uitgegroeid tot een onafhankelijk domein. Toegegeven, de bewoners waren niemand tot last, maar de indrukwekkende mooie natuur waar het veredelde wrakhout een plek had gevonden kreeg er geen opkikker van. Vogels bleven weg. Ook de enkele schildpad die hier nog voorkomt zocht zijn heil ergens anders.

Onder dwang naar open water

Tijd voor actie dus. Niet alleen de overheid vond dat, ook de bewoners van de verschillende boten waren die mening toegedaan. Opgewonden togen zij naar de rechter in de hoop hun plek te kunnen behouden. De magistraat was echter onverbiddelijk. Weg met die handel. En wel snel, was zijn oordeel. Hoewel er in Portugal weinig zaken snel afgehandeld worden, kwamen de ambtenaren nu binnen de kortste keren in beweging. De enkele bootbewoner die nog geen eieren voor zijn geld had gekozen, werd onder dwang naar open water gevoerd.

Bijna liep het uit de hand toen een opgedroogde schipper zijn seinpistool tevoorschijn haalde en dat dreigend op de leden van de Guarda Nacional Republicana (GNR) richtte. Ook dit liep met een sisser af toen bleek dat de munitie overjarig was.

Barricade van oranje ballen

Nu ligt er tussen de prachtige lagune van Culatra en het open water een afzichtelijke barricade van kunststof oranje ballen. Bij eb hangen ze droog tussen de palen. ’t Is geen gezicht, maar het is blijkbaar de enige manier om ‘havenloze’ zeezwervers te weren uit dit natuurgebied. Niet dat de ooievaar er last van heeft. Hij blijft onverstoord in de drassige bodem prikken, net als de zeemeeuwen. Ook de schildpad stoort er zich niet aan.

En de bewoners van het eiland? Die maken zich meer zorgen over de onafwendbare vooruitgang nu ambtenaren het eiland hebben ontdekt. Zeker, het kan ook allemaal nog erger, want ‘er is nu zelfs wifi in het café’.